Het gezag over kinderen valt onder het personen- en familierecht en is geregeld in het Burgerlijk Wetboek. Het eerste artikel die spreekt over het gezag is artikel 1:245 BW en in dit artikel wordt gesproken over gezag, ouderlijk gezag en voogdij. Uit dit artikel volgt onder andere dat minderjarigen onder gezag staan en dat onder gezag wordt verstaan ouderlijk gezag en voogdij.
Wie heeft het ouderlijk gezag? En wat houdt het hebben van ouderlijk gezag in? In dit artikel leest u hier meer over.
Wettelijke ouders
Ouders hebben het ouderlijk gezag over hun kind. Hiermee wordt bedoeld de juridische ouders. Uit de volgende opsomming blijkt wie de wettelijke ouders van het kind zijn.
De moeder
- De vrouw uit wie het kind geboren is;
- De vrouw die het kind heeft geadopteerd;
- De vrouw die het kind heeft erkend;
- De vrouw van wie het ouderschap gerechtelijk is vastgesteld.
De vader
- De man die met de moeder is getrouwd of een geregistreerd partnerschap heeft tijdens de geboorte van het kind;
- De man die het kind heeft geadopteerd;
- De man die het kind heeft erkend;
- De man van wie het ouderschap gerechtelijk is vastgesteld.
Wie heeft het ouderlijk gezag?
De moeder en de vader hebben het ouderlijk gezag over hun kind. Wel zijn er een drietal voorwaarden waar de ouders aan moeten voldoen: beide personen moeten 18 jaar of ouder zijn om gezag te hebben over een kind. De tweede voorwaarde is dat de ouders niet onder curatele mogen staan en de derde voorwaarde is dat de ouders geen geestelijke stoornis mogen hebben.
Gezag aanvragen kunt u bij de rechtbank doen. Hoe u dit kunt doen leest u hier.
In het geval de moeder bijvoorbeeld minderjarig is, is een meerderjarigheidsverklaring van de rechter nodig om het gezag over het kind te krijgen.
Wilt u een meerderjarigheidsverklaring aanvragen bij de rechter? Op de website van de Rechtspraak leest u dat het inschakelen van een advocaat verplicht is.
Wij brengen u graag in contact met een personen- en familierechtadvocaat die u kan helpen bij het aanvragen van een verklaring.
Als het kind onder gezag van één staat is er sprake van eenhoofdig gezag.
Wat is ouderlijk gezag?
Het antwoord op deze vraag is terug te vinden in artikel 1:247 lid 1 BW:
“Het ouderlijk gezag omvat de plicht en het recht van de ouder zijn minderjarig kind te verzorgen de op te voeden”.
Het artikel geeft ook weer wat onder verzorgen en opvoeden valt:
“Onder verzorging en opvoeding worden mede verstaan de zorg en de verantwoordelijkheid voor het geestelijk en lichamelijk welzijn en de veiligheid van het kind alsmede het bevorderen van de ontwikkeling van zijn persoonlijkheid”.
De ouders mogen geen geestelijk of lichamelijk geweld toepassen of enig andere vernederende behandeling op het kind.
Voorts omvat het ouderlijk gezag mede de verplichting van de ouder om de ontwikkeling van de banden van zijn kind met de andere ouder te bevorderen. Wanneer de ouders gaan scheiden heeft het kind recht op een gelijkwaardige verzorging en opvoeding van beide ouders.
Bovendien volgt uit de wet dat het ouderlijk gezag stopt wanneer het kind meerderjarig is.
Meer verantwoordelijkheden
Het ouderlijk gezag omvat meer dan het verzorgen en opvoeden van het kind. Ouders zijn wettelijk verplicht hun kind financieel te onderhouden. Dit wordt de onderhoudsplicht genoemd. De plicht tot het onderhouden van het kind stopt bij het 21e levensjaar.
Voorts zijn ouders beheerder van het geld en spullen van het kind tot het 18e levensjaar. En ouders zijn wettelijk vertegenwoordiger van het kind en wettelijk aansprakelijk voor wat het kind doet tot het 14e levensjaar.
Ouderlijk gezag aanvragen
Er bestaan situaties waarin ouders niet automatisch het gezag hebben over hun kind. Bijvoorbeeld als de ouders niet getrouwd zijn.
Gezamenlijk gezag aanvragen
Ouders die het gezamenlijk gezag willen over het kind kunnen via het gezagsregister van de Rechtspraak het gezag aanvragen. Hiervoor moeten de ouders voldoen aan een aantal voorwaarden. Een voorwaarde is dat de ouders niet eerder gezamenlijk het gezag hebben uitgeoefend over het kind. Als de ouders voldoen aan de voorwaarden plaatst de griffier een aantekening in het gezagsregister. Vanaf dit moment hebben de ouders het gezamenlijk gezag.
Via deze weg kunnen alleen ouders in de zin van de wet gebruikmaken. Dit zijn de juridische ouders die hierboven zijn opgesomd.
Conflictsituatie
In de praktijk doet zich de situatie voor dat de moeder niet mee wil werken aan de aanvraag van het gezag over het kind. Het ouderlijk gezag wordt door de moeder van de vader ontnomen. Een pijnlijke situatie voor de vader maar hij kan de weigering van de moeder aanvechten.
Gezamenlijk gezag over het kind
De vader heeft de mogelijkheid de rechtbank te verzoeken hem met het ouderlijk gezag te belasten. Omdat er sprake is van een verzoekschriftprocedure dient een personen- en familierecht advocaat te worden ingeschakeld.
In het verzoekschrift motiveert de vader waarom hij het ouderlijk gezag over het kind wil uitoefenen. Houdt er rekening mee dat de vader het kind al wel moet hebben erkend. De moeder krijgt de mogelijkheid zich te verweren.
In beginsel zal de rechter het ouderlijk gezag toekennen aan de vader.
Het klemcriterium
De rechter toetst aan de hand van het klemcriterium en het belang van het kind. Dit criterium is wettelijk vastgelegd in artikel 1:251a BW. De rechter wijst een verzoek af als:
- er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem of verloren zou raken tussen de ouders en niet te verwachten is dat hierin binnen afzienbare tijd voldoende verbetering zou komen;
- wijziging van het gezag anderszins in het belang van het kind noodzakelijk is.
De rechtspraak vult dit criterium nog verder aan. Zo blijkt dat voor gezamenlijk gezag vereist is dat de ouders daadwerkelijk in staat zijn tot een behoorlijke gezamenlijke gezagsuitoefening. De ouders moeten beslissingen van enig belang over hun kind in gezamenlijk overleg kunnen nemen.
Oordeelt de rechter dat er geen sprake is van een onaanvaardbaar risico en het belang van het kind niet geschaad wordt? Het kind staat na de uitspraak onder gezag van beide ouders.
Eenhoofdig gezag over het kind
Een andere mogelijkheid die de vader is het eenhoofdig gezag aanvragen bij de rechtbank. De rechter toetst de aanvraag aan de hand van klemcriterium. Daarbij moet de vader motiveren waarom gezamenlijk gezag geen optie is. Een voorbeeld is een schrijnende gezinssituatie. Geeft de rechter de vader gelijk dan wordt de moeder als het ware ontheven van het ouderlijk gezag.
Schakel een advocaat in
Wilt u als vader het gezamenlijk gezag aanvragen over uw kind? Of wilt u in hoger beroep omdat uw verzoek door de rechtbank is afgewezen? Wij brengen u in contact met een personen- en familierechtadvocaat bij u in de regio. Onze gratis advocaten familierecht bevinden zich door heel Nederland.
