De omgang met kinderen is in de meeste gevallen een heet hangijzer wanneer de ouders gaan scheiden. Sinds 2009 zijn ouders wettelijk verplicht een ouderschapsplan op te stellen. Uit een ouderschapsplan moet blijken hoe de ouders de zorg en de omgang met de kinderen regelen. Hierbij wordt een onderscheid gemaakt tussen de zorg- en de omgangsregeling.
Dit artikel gaat verder in op beide regelingen en geeft een antwoord op al uw vragen.
Omgang met de kinderen
Het opstellen van een ouderschapsplan dwingt ouders na te denken over de invulling van het ouderschap na een (v)echtscheiding. Hieronder valt de omgang met de kinderen. In de wet is zelfs bepaald dat het kind recht heeft op omgang met zijn ouders:
“Het kind heeft het recht op omgang met zijn ouders en met degene die in een nauwe persoonlijke betrekking tot hem staat. De niet met het gezag belaste ouder heeft het recht op en de verplichting tot omgang met zijn kind”.
Ouders hebben in Nederland de mogelijkheid om een zorgregeling of omgangsregeling af te spreken. Welke regeling van toepassing is, is afhankelijk van het ouderlijk gezag.
Zorg- of omgangsregeling
Er bestaan twee soorten regelingen in Nederland. Ouders zijn verplicht een zorgregeling overeen te komen of een omgangsregeling.
Zorgregeling
In het geval ouders gezamenlijke het gezag uitoefenen zijn zij verplicht een zorgregeling overeen te komen.
De zorgregeling impliceert niet een 50-50 verdeling van de zorg en omgangstaken. Het is goed mogelijk dat ouders een 60-40 verdeling afspreken. In de praktijk ligt de zorg van de kinderen vaak meer bij de moeder. De kinderen wonen hier doordeweeks en gaan in het weekend naar de vader toe.
Omgangsregeling
In het geval één ouder belast is met het gezag zijn de ouders verplicht een omgangsregeling overeen te komen.
De met het gezag belastende ouder is de ouder met zeggenschap over de kinderen. Dit betekent bijvoorbeeld dat deze ouder bepaalt waar de kinderen naar school gaan. Uit de wet volgt dat de niet met het gezag belastende ouder recht heeft op omgang met zijn kind. Hij of zij heeft het wettelijke recht op belangrijke informatie over de kinderen. De met het gezag belastende ouder moet de niet met het gezag belastende ouder informeren (informatie- en consultatieplicht) over de schoolkeuze.
Derde mogelijkheid?
Een derde mogelijkheid van een regeling betreft co-ouderschap. In principe behelst het co-ouderschap een gelijke verdeling van de zorg en omgangstaken. Een afspraak kan zijn dat de kinderen de ene week bij de moeder wonen en de andere week bij de vader.
Een vorm van co-ouderschap die in opkomst is in Nederland is birdnesting. Bij deze vorm wisselen niet de kinderen van het ouderlijk huis maar de ouders. De kinderen blijven na de echtscheiding wonen in hun vertrouwende omgeving en dit brengt rust met zich mee.
Ouderschapsplan
Is het gelukt om afspraken te maken over de zorg- of omgangsregeling? De afspraken worden vastgelegd in een ouderschapsplan en opgenomen in het echtscheidingsconvenant.
Rechten en plichten van de vader
Doorgaans blijven de kinderen na de echtscheiding wonen bij de moeder. Voor de vader kan dit gegeven onzekerheid met zich meebrengen.
Rechten van de vader
Wettelijk gezien heeft de vader recht op omgang met de kinderen. Dit geldt voor de biologische vader als de vader die niet met het gezag belast is. De wet geeft echter geen invulling van die omgang. De ouders moeten zelf invulling geven aan de omgangsregeling. Hiervoor is aangegeven dat de met het gezag belastende ouder (de moeder) de andere ouder (de vader) moet informeren.
Bestaat er zoiets als een minimale omgangsregeling? Gelet op de wet is het antwoord nee.
Het gebeurt nog wel eens dat de moeder de kinderen weghoudt bij de vader. De moeder heeft dit recht niet. Een ontzegging van de omgang kan enkel worden uitgesproken door de rechter.
Plichten van de vader
De vader is verplicht de kinderen te verzorgen en op de voeden. Hieronder valt ook een financiele verplichting. Mogelijk bestaat een verplichting tot het betalen van kinderalimentatie.
Leeftijd van de kinderen
Hiervoor is gesproken over de minderjarige kinderen. Wanneer de kinderen een leeftijd van 18 jaar bereiken vervalt de omgangsregeling. Het kind mag zelf bepalen waar hij of zij woont en hoe het contact is met de moeder en vader.
Maar wat als de ouders besluiten te scheiden en het kind net geboren is? Een omgangsregeling voor baby’s ligt anders dan bij kinderen in de leeftijd van bijvoorbeeld 14 jaar. Uit de rechtspraak blijkt dat bij zeer jonge kinderen als uitgangspunt telt dat de omgangsmomenten van korte duur zijn maar wel frequent. De baby krijgt zo de kans zich te hechten aan beide ouders.
Wijzigen van zorg- of omgangsregeling?
Het staat ouders vrij om de gemaakte afspraken te wijzigen. Er kunnen meerdere redenen ten grondslag liggen om de gemaakte afspraken te wijzigen. In de meest ideale situatie lukt het ouders in gezamenlijk overleg om tot een wijziging te komen. De gewijzigde afspraken worden schriftelijk vastgelegd en vanaf dit moment bindend.
Helaas is goed overleg tussen de ouders niet altijd mogelijk en werkt één van de ouders niet mee aan het wijzigen van de zorgregeling of omgangsregeling. Eén van de ouders kan het dilemma voorleggen aan de rechter door middel van een verzoekschrift. De ouder die het verzoek tot wijzigen van de regeling voorlegt aan de rechter moet bewijzen dat er sprake is van een wijziging van omstandigheden. Of de ouder moet aantonen dat de rechterlijke omgangsbeslissing is gebaseerd op onjuiste of onvolledige gegevens.
Bevindt u zich in een situatie dat uw ex-partner niet meewerkt aan een wijziging van de zorgregeling of omgangsregeling. Schakel dan de hulp van een mediator in voordat de gang naar de rechter wordt gemaakt. Dit bespaart mogelijk tijd en geld. Bel ons als u in contact wilt komen met een mediator bij u in de buurt.
Als afspraken niet worden nagekomen
Niet elke ouder houdt zich aan de afspraken omtrent de zorg-of omgangsregeling. Dit schaadt de betrokken kinderen. Door de Tweede Kamer wordt dit gezien als een probleem. Om deze reden steunt de Tweede Kamer een motie voor hardere aanpak van de weigerouder. Lees hier meer over de motie en de mogelijkheden om nakoming van de zorgregeling of omgangsregeling te vorderen.
De rol van de rechter
De ouders proberen eerst samen een regeling overeen te komen en dienen dit vast te leggen in het ouderschapsplan. Het ouderschapsplan is een onderdeel van het verzoek aan de rechter om de echtscheiding uit te spreken.
In het geval de ouders het niet lukt samen een regeling overeen te komen is het mogelijk dit aan de rechter voor te leggen. Omdat er sprake is van een verzoekschriftprocedure is een personen- en familierechtadvocaat verplicht. Een procedure bij de rechter duurt minimaal drie maanden.
De rechter kan advies inwinnen bij de Raad voor Kinderbescherming over de inhoud van een zorgregeling of omgangsregeling. In de meeste gevallen is er sprake van een complexe situatie die om een kundig advies vraagt. De Raad voor Kinderbescherming onderzoekt de problematiek en zal altijd adviseren vanuit het perspectief van de kinderen.
In 2019 heeft de Raad voor Kinderbescherming in 5000 zaken onderzoek gedaan naar de gezag en omgang.
Grootouders
Daarnaast bestaat ook de mogelijkheid dat de grootouders een omgangsregeling aanvragen. Dit is bepaald in art. 1:377a BW. Hierin staat namelijk dat een kind recht heeft op omgang met zijn ouders en andere personen die in nauwe betrekking met het kind staan. Echter voldoe je als grootouders niet zomaar aan deze nauwe persoonlijke betrekking. De rechter zal hier over moeten oordelen.
Uitzondering
Tevens staan er in lid 3 van art. 1:377a BW een aantal gevallen genoemd waarin er toch geen omgangsregeling aangevraagd kan worden ondanks een nauwe persoonlijke betrekking. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het geval dat een omgangsregeling met de grootouders nadelige effecten op zou leveren voor de lichamelijke of geestelijke ontwikkeling van het kind.
Inschakelen van juridische bijstand
Wilt u juridische bijstand ontvangen over de zorg- of omgangsregeling, omdat u en uw toekomstige ex-partner er niet samen uit komen? Onze aaneengesloten advocaten kunnen u helpen bij het maken van afspraken of bijstaan in een procedure voor de rechter.
Wij brengen u graag in contact met een personen- en familierechtadvocaat.
