Artikelen over strafrecht

Inleiding

Het strafrecht is van toepassing als iemand verdacht wordt van het begaan van het strafbaar feit. In het strafrecht zijn de regels vastgelegd waaraan de burgers zich moeten houden. Indien zij zich niet aan deze regels houden, plegen zij een strafbaar feit. Er kunnen dan straffen en/of maatregelen volgen. Het strafrecht maakt onderscheid tussen overtredingen en misdrijven. De bepalingen van het strafrecht zijn in Nederland geregeld in het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering.

Het strafrecht bepaalt wat strafbaar is en wat de bijbehorende straf is. Daarnaast regelt het strafrecht ook welke procedures gelden tijdens het proces.

Materieel strafrecht

Het materiële strafrecht is neergelegd in het Wetboek van Strafrecht. Hierin staat beschreven welke handelingen strafbaar zijn in Nederland (en dus verboden) en welke straf de rechter op mag leggen, indien iemand deze regel overtreedt.

Het wetboek van Strafrecht bestaat uit een algemeen deel (Eerste Boek Strafrecht, genaamd ‘Algemene bepalingen’) en een bijzonder deel (Tweede en Derde Boek, respectievelijk ‘Misdrijven’ en ‘Overtredingen’). Bovendien zijn er nog bijzondere wetten die bij het materieel strafrecht horen, zoals de Wet Wapens en Munitie en de Opiumwet. Het algemene deel ziet voornamelijk op de toepasselijke regels op alle feiten, zoals de indeling van feiten, opgave van de straffen en poging etc. Het bijzondere deel kijkt meer naar feiten afzonderlijk en de delictsomschrijving, de toepasselijke straf en het maximum en andere bijzondere regels van bestraffing.

Formeel strafrecht

Het formele strafrecht is neergelegd in het wetboek van Strafvordering. Het wordt dan ook wel de strafvordering genoemd. Nog een andere benaming voor het formele strafrecht is het strafprocesrecht. Deze wet regelt hoe de strafrechtelijke procedure verloopt. Dit ziet op het begin van de vervolging tot aan het eind van het strafproces. De wet regelt daarmee het gehele proces van opsporing tot berechting en eventuele gevangenhouding.

Het formele strafrecht verloopt volgens een vaste manier. Deze manier heet de procedure. De procedure omvat de verdenking, opsporing, vervolging en berechting.

De procedure moet zorgvuldig plaatsvinden. In het formele strafrecht is het namelijk belangrijk dat er geen onschuldigen gestraft worden. Dit wordt nog belangrijker geacht dan het wel straffen van iemand die schuldig is. Daarbij is het ook belangrijk de procedure geen inbreuk maakt op de rechten van de verdachte. Er moet daarom per onderdeel zorgvuldig afgewogen worden wat de beste optie is.

Doelen strafrecht

Het strafrecht is opgesteld met een viertal achterliggende doelen. Deze doelen zijn:

• Vergelding
• Voorkomen van herhaling
• Afschrikken
• Beschermen van de samenleving

Vergelding

Vergelding houdt in dat degene die een strafbaar feit heeft gepleegd, hier niet zomaar mee weg mag komen. Hij verdient het om gestraft te worden. De samenleving en vooral het slachtoffer verdienen genoegdoening voor het gepleegde strafbare feit.

Voorkomen van herhaling

Een straf moet voorkomen dat de dader meermaals een strafbaar feit begaat. Welke straf het meest geschikt is om dit doel te bereiken is afhankelijk van de persoonlijke omstandigheden van de dader. Zo kan voor de één de meest zware straf het best werken, terwijl voor een ander een voorwaardelijke straf misschien beter helpt. De rechter weegt af wat het beste werkt en welke straf hij oplegt. Aan een voorwaardelijke straf kan de rechter voorwaarden verbinden, zoals bijvoorbeeld het afkicken van drugs.

Afschrikken

Afschrikken ziet op het weerhouden van anderen in de samenleving om ook een strafbaar feit te begaan. Doordat een handeling strafbaar wordt gesteld, zullen de meeste mensen deze handeling niet verrichten.

Bescherming van de samenleving

Het beschermen van de samenleving. Indien een dader in de gevangenis zit, kan hij niet nogmaals een strafbaar feit plegen. Hierdoor is de samenleving beschermd tegen deze persoon.

Strafrechtadvocaat

Een strafrechtadvocaat is specialist op het gebied van strafrecht. Een strafrechtadvocaat kan de verdachte in elke fase van de strafzaak juridisch ondersteunen. De advocaat kent namelijk alle regels die samenhangen met de vervolging.

Mocht het tot een rechtszaak komen, dan probeert de advocaat de rechter te overtuigen om tot een, voor de verdachte zo gunstig mogelijke uitspraak te komen. De advocaat zal er zo veel mogelijk aan doen om zijn cliënt te beschermen. Na het vonnis van de rechter kan de advocaat nog steeds ondersteuning bieden. Bijvoorbeeld als een maatregel van tbs opgelegd is of als de verdachte na verloop van tijd hoopt dat hij vervroegd in vrijheid wordt gesteld.

Wat doet een strafrechtadvocaat?

De strafrechtadvocaat speelt tijdens alle fasen van een strafrechtelijke zaak een rol. De advocaat is aanwezig tijdens alle verhoren die verdachte moet ondergaan. Hierin is het de taak van de advocaat om de grenzen van de rechten van de verdachte te bewaken. Verder kan een strafrechtadvocaat ondersteuning bieden bij bijvoorbeeld:

• Een politieverhoor
• Het verdedigen van de zaak bij de rechtbank
• Een huiszoeking
• Misstanden tijdens de detentie
• De uitvoer van de opgelegde maatregelen bewaken
• Pleiten dat de opgelegde maatregelen opgeheven worden
• Pleiten voor vervroegde invrijheidsstelling
• Overleg voeren met slachtoffers
• In beslag genomen goederen terugeisen

Een strafrechtadvocaat kan in elke strafrechtszaak ingeschakeld worden. Bijvoorbeeld bij het stelen van een fiets tot aan het plegen van een moord.

Kosten strafrechtadvocaat

Een strafrechtadvocaat kost ongeveer 175 tot 300 euro per uur. Het aantal benodigde uren hangt af van de lengte en ingewikkeldheid van de zaak. Soms is het ook mogelijk om van tevoren een vaste prijs met de strafrechtadvocaat af te spreken. Bijvoorbeeld een prijs voor de gehele afhandeling van de zaak.

Vergoeding

In sommige gevallen komen de kosten van een strafrechtadvocaat in aanmerking voor vergoeding. Dit is in de volgende gevallen:

Een afgesloten rechtsbijstandsverzekering

Een rechtsbijstandsverzekeraar vergoed in sommige gevallen de kosten van een strafrechtadvocaat.

Een laag inkomen en weinig spaargeld

Is dit het geval, dan kan mogelijk een pro deo advocaat ingeschakeld worden. De overheid betaalt dan de kosten van de strafrechtadvocaat. Er wordt hier wel een eigen bijdrage gevraagd. De hoogte van de eigen bijdrage is afhankelijk van het inkomen.

Een beroep op artikel 530 van het Wetboek van Strafvordering

Het is niet verplicht een strafrechtadvocaat in te schakelen. Soms is het wel verstandig dit te doen. Indien de verdachte niet wordt veroordeeld is hij de kosten gemaakt voor de advocaat in principe kwijt. De vrijgesprokene kan daarom een beroep doen op artikel 530. Via deze weg kan hij vergoeding van zijn kosten voor de advocaat krijgen.

Strafrecht en publiekrecht

In het Nederlandse recht is een onderscheid gemaakt tussen het privaatrecht en het publiekrecht. Het privaatrecht heeft betrekking op geschillen tussen burgers onderling, maar ook tussen bedrijven onderling of burgers en bedrijven. Hieronder vallen bijvoorbeeld het arbeidsrecht en huurrecht. Het publiekrecht is het recht dat de verhouding regelt tussen de overheid en de burgers. Hieronder valt het bestuursrecht, staatsrecht, belastingrecht en het strafrecht.

Het strafrecht is dus geregeld in het publiekrecht, omdat de zaken gaan tussen een verdachte en de overheid. Het gaat dus niet om een verhouding tussen twee burgers.

Jeugdstrafrecht

In het strafrecht spelen het ontwikkelingsniveau en de leeftijd van de verdachte een belangrijke rol. Hierdoor is in het strafrecht een onderscheid gemaakt tussen het volwassenenstrafrecht, het adolescentenstrafrecht en het jeugdstrafrecht. Tevens zijn er nog een aantal bijzondere procedures.

Het jeugdstrafrecht ziet op de berechting van kinderen tussen 12 en 18 jaar die een strafbaar feit zijn begaan. Het jeugdstrafrecht wijkt op bepaalde onderdelen af van het reguliere strafrecht. Deze regels gaan onder meer over de rol van de ouders of de advocaat.

Verschillen

Er zijn dus enkele verschillen tussen het jeugdstrafrecht en het reguliere strafrecht. De belangrijkste worden hieronder uitgelicht:

Voorlopige hechtenis

De rechter kijkt, in tegenstelling tot bij volwassenen, of de voorlopige hechtenis onder bepaalde voorwaarden kan worden geschorst of dat de voorlopige hechtenis op een minder ingrijpende manier kan. Het streven is een jongere zo mogelijk in voorlopige hechtenis vast te zetten en indien dit wel gebeurt, dit zo kort mogelijk te laten duren.

Dagvaarding

Het kind ontvangt de dagvaarding, maar tevens krijgen de ouders een oproep om te verschijnen.

Indien de ouders het gezag over het kind hebben, zijn ze verplicht te verschijnen. Zijn de ouders toch niet aanwezig, kan de rechter medebrenging gelasten. Dit houdt in dat de ouders op de dag van de volgende zitting opgehaald worden door de politie.

Als de ouders gezag hebben over het kind en het kind was jonger dan 14 tijdens het plegen van het strafbare feit, zijn de ouders verantwoordelijk voor de mogelijk ingediende schadevergoeding.

De ouders ontvangen dezelfde mededelingen die het kind krijgt.

Gratis advocaat

Als een kind wordt verdacht van een misdrijf, krijgt dit kind een advocaat toegevoegd. Hiervoor hoeft het kind niets te betalen.

De zitting is niet openbaar.

Noodweer

Noodweer is in artikel 41 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht vastgelegd. Dit artikel bepaalt het volgende: ‘niet strafbaar is hij die een feit begaat geboden door de noodzakelijke verdediging van eigen of eens anders lijf, eerbaarheid of goed tegen ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding’. Met andere woorden betekent dit dat wanneer een persoon wordt aangevallen en hierbij zichzelf verdedigt, deze niet strafbaar is. Niet-strafbaarheid geldt ook wanneer een persoon ziet dat een andere persoon wordt aangevallen en hij hierbij ingrijpt.

Voorwaarden

Er zijn een aantal vereisten waaraan moet worden voldaan voor een geslaagd beroep op noodweer, namelijk:

De aanval is ogenblikkelijk en wederrechtelijk;

De reactie op de aanval is proportioneel. Dit betekent dat de reactie op de aanval in verhouding moet staan met de aanval zelf;

Aan de subsidiariteitseis is voldaan. Dit betekent dat het minst ingrijpende middel ingezet is om het doel te bereiken.

Een beroep op noodweer slaagt de laatste jaren steeds vaker, doordat de Hoge Raad de criteria heeft versoepeld in de jurisprudentie. Indien het beroep op noodweer slaagt, ontslaat de rechter de verdachte van alle rechtsvervolging. Dit is niet helemaal hetzelfde als vrijspraak, maar het komt wel op hetzelfde neer.

Misdrijven en overtredingen

In het strafrecht wordt onderscheid gemaakt tussen misdrijven en overtredingen. Een overtreding is vaak een licht strafbaar feit en wordt in de rechtbank bij de kantonrechter behandeld. Denk hierbij aan wildplassen of door rood rijden. Een misdrijf is een zwaarder strafbaar feit en is ernstiger dan een overtreding. Voorbeelden zijn mishandeling, seksueel misbruik en fraude. Het is dus belangrijk dat hierin een onderscheid gemaakt is, aangezien de straffen op misdrijven veel hoger liggen.

Schadevergoeding in het strafrecht

In het strafproces is er vaak ook een slachtoffer. Dit slachtoffer kan recht hebben op schadevergoeding. De rechter bepaald dan dat de verdachte verplicht is een schadevergoeding te betalen aan het slachtoffer. Het slachtoffer kan op een aantal manieren een schadevergoeding ontvangen.

Schadevergoeding tijdens de strafzaak. De rechter kan in het strafproces bepalen dat de dader verplicht is een schadevergoeding te betalen aan het slachtoffer. Het slachtoffer krijgt voor de rechtszitting een formulier van het OM. Hierop moet het slachtoffer invullen wat de schade is. Deze schade kan zowel materieel als immaterieel zijn.

Schadevergoeding tijdens civiele procedure. Het is voor het slachtoffer ook mogelijk om de dader aansprakelijk te stellen in een civiele procedure.

Soms is het ook mogelijk dat de verzekering de schade dekt, bijvoorbeeld via een inboedelverzekering of een ziektekostenverzekering.

Mediation strafrecht

Mediation kan plaatsvinden in een strafzaak. Het doel hierachter is (emotioneel) herstel. De mediation vindt plaats tussen slachtoffer en verdachte. Het slachtoffer kan bijvoorbeeld angstgevoelens hebben, een excuus willen of afspraken maken voor de toekomst. Tevens is het mogelijk om tijdens de mediation afspraken te maken over materieel of financieel herstel.

Mediation vindt plaats op vrijwillige basis, zowel van de kant van het slachtoffer als de kant van de verdachte. Hierbij is voor de verdachte de voorwaarde dat deze zijn/haar aandeel erkent. Mediation treedt niet in de plaats van de strafprocedure. De verdachte zal dus altijd nog berecht worden door de rechter of de officier van justitie.

Mediation kan ingezet worden door de rechtbank, het gerechtshof of het OM. Het kan alleen ingezet worden in strafzaken waarin de beslissing door de rechter of de officier van justitie nog genomen moet worden. Verder is mediation mogelijk in alle soorten strafzaken. Tevens is het mogelijk voor een advocaat, een onderzoeker van de Raad voor de Kinderbescherming of een reclasseringsmedewerker om te laten onderzoeken of het in een strafzaak geschikt is mediation in te zetten. Het mediationbureau van de rechtbank of het gerechtshof voert dit onderzoek uit. Meestal zijn er twee mediators.

Hoe werkt het?

Mediators ontvangen eerst de processen verbaal van de aangifte en van het verhoor. Mediators zijn onpartijdig en onafhankelijk. Het is hun taak om de gesprekken te begeleiden. Mediation vangt altijd aan met een voorbereidend intakegesprek, die ongeveer een uur duurt. Hierbij spreken de mediators de verdachte en het slachtoffer apart van elkaar. Alle personen die betrokken zijn bij de mediation zijn verplicht tot geheimhouding.

Indien zowel de verdachte als het slachtoffer na het intakegesprek verder willen, volgt het mediationgesprek. Hierin wordt het feit, de aanleiding, de eigen beleving, de gevolgen en hieruit voortvloeiende eventuele schade besproken. Tevens wordt onderzocht wat nodig is voor herstel en worden afspraken gemaakt over excuses, vergoeding van schade en toekomstig gedrag. Zijn deze afspraken concreet, dan pakken de mediators de belangrijkste punten en afspraken uit het gesprek en leggen deze neer in een overeenkomst. Als partijen het met elkaar eens zijn tekenen zij de overeenkomst. Deze overeenkomst wordt vervolgens toegevoegd aan het strafdossier. In hun uitspraak houden de officier van justitie en de rechter rekening met de inhoud van de overeenkomst.

Aan de mediation in strafzaken zijn geen kosten verbonden voor het slachtoffer en de verdachte. Meestal is de doorlooptijd van mediation bij een strafzaak 6 weken.

Verjaring strafrecht

In het strafrecht is er een verjaringstermijn. Na deze termijn kan de overheid de verdachte niet meer vervolgen voor een strafbaar feit. Voor de ernstige misdrijven geldt geen verjaringstermijn. De verjaringstermijn voor misdrijven en overtredingen verschilt.

Verjaringstermijn misdrijven

Misdrijven zijn zwaardere strafbare feiten dan overtredingen. Denk bij misdrijven aan moord, doodslag, verkrachting, diefstal, mishandeling, oplichting etc. De verjaringstermijn bij misdrijven hangt af van het soort misdrijf. Er geldt een verjaringstermijn van 6, 12 of 20 jaar. De termijn van 6 jaar geldt voor misdrijven waar een boete of een gevangenisstraf van maximaal 3 jaar op staat. De termijn van 12 jaar geldt voor misdrijven waar een gevangenisstraf op staat van meer dan 3 jaar, maar minder dan 8 jaar. De verjaringstermijn van 20 jaar geldt voor misdrijven waarop een gevangenisstraf van 8 jaar of meer, maar minder dan 12 jaar op staat. Ernstige misdrijven verjaren niet. Misdrijven waar een gevangenisstraf van 12 jaar of meer opstaat vallen onder ernstige misdrijven.

Verjaringstermijn overtredingen

De verjaringstermijn voor overtredingen is 3 jaar. Bij overtredingen moet je denken aan vandalisme, openbare dronkenschap en geluidsoverlast.

Internationaal strafrecht

In het strafrecht wordt tegenwoordig steeds meer een plek ingenomen door het internationale strafrecht. Dit komt omdat strafbare feiten vaker internationaal worden gepleegd en bovendien de samenwerking op politieel en justitieel niveau steeds intensiever wordt.

Het internationale recht is te vinden in verdragen, de internationale gewoonte en algemene beginselen die door staten zijn erkend. Subsidiair zijn er ook nog rechterlijke uitspraken en doctrine.

In het internationaal strafrecht is er een aantal belangrijke wet- en regelgeving voor Nederland. Dit zijn:

• Het wetboek van Strafvordering vanaf artikel 552h
• De Uitleveringswet
• De Wet overdracht tenuitvoerlegging strafvonnissen (WOTS)
• De Overleveringswet
• De Wet wederzijdse erkenning tenuitvoerlegging vrijheidsbenemende en voorwaardelijke sancties (WETS)
• De Wet internationale misdrijven (WIM)

In de WIM zijn internationale misdrijven vastgesteld. Hieronder valt een beperkte categorie ernstige misdrijven: genocide, misdrijven tegen de menselijkheid, oorlogsmisdrijven en misdrijven tegen de vrede. Met deze internationale misdrijven houdt het Internationaal Strafhof zich bezig. Dit hof behandelt enkel de zaken die zich afspelen in landen die aangesloten zijn bij het strafhof. Tevens moeten de misdaden na 1 juli 2002 gepleegd zijn, omdat toen pas het Internationaal Strafhof is opgericht.

Advocaat strafrecht

In het strafrecht is het niet verplicht dat u gebruik maakt van een advocaat. Wij raden u echter aan om u wel te laten bijstaan door een advocaat. Een advocaat kan u bijvoorbeeld bijstaan tijdens verhoor en pleiten voor strafvermindering. De strafrechtadvocaten van Pro Deo Advocaten helpen u hier graag bij. Mocht u een vraag hebben over het strafrecht, of wilt u bijgestaan worden door een van onze strafrechtadvocaten, neem dan contact op. Wij zijn bereikbaar op 088 – 1810 380.

Reclassering

De reclassering is een instantie die individuen begeleidt die in aanraking met justitie of politie zijn gekomen doordat zij (vermoedelijk) een strafbaar feit hebben gepleegd. Het is een organisatie die betrokken kan zijn vanaf het moment dat de verdachte aangehouden wordt door de politie en totdat deze persoon terugkeert in de maatschappij nadat een eventuele gevangenisstraf is uitgezeten.