Artikels over OTS

OTS betekent ondertoezichtstelling. Het is een kinderbeschermingsmaatregel die de kinderrechter kan opleggen op grond van art. 1:255 BW, als een minderjarige ernstig in zijn ontwikkeling wordt bedreigd. Dit is het geval als de ouders van het kind niet in staat zijn hun kind op een goede manier op te voeden.

Hulp van jeugdbeschermer

De ouders van het kind krijgen bij het instellen van OTS tijdelijk hulp en toezicht van een jeugdbeschermer (een gezinsvoogd) bij het opvoeden van het kind. Zij nemen vanaf dat moment belangrijke beslissingen samen met de jeugdbeschermer.

Doel van OTS

Het doel van OTS is dat de thuissituatie zodanig verbetert dat de ouders het kind weer zelfstandig kunnen opvoeden.

Procedure OTS

Een kinderrechter legt niet zomaar de maatregel OTS op. Deze moet worden aangevraagd en komt vervolgens bij de rechtbank terecht, waar de kinderrechter een oordeel zal geven. Maar hoe komt de vraag om een OTS dan terecht bij de kinderrechter? Dit gebeurt op de volgende manier:

1. Jeugdhulp via gemeente

Allereerst vindt hulp plaats door middel van jeugdhulp via de gemeente. De gemeente heeft namelijk de plicht om te zorgen voor jeugdhulp als dat nodig is. Heeft deze hulp geen effect gehad of willen de ouders of het kind deze hulp niet accepteren? Dan stelt een instelling voor jeugdhulp de Raad voor de Kinderbescherming in.

2. Onderzoek Raad voor de Kinderbescherming

Tijdens dit onderzoek zal een raadsonderzoeker eerst een plan opstellen. Dit onderzoek geeft een compleet beeld van de situatie van het kind. Vervolgens gaat de raadsonderzoeker bij het gezin langs of komt het gezin bij het kantoor van de raadsonderzoeker langs om gesprekken te voeren met zowel de ouders als het kind. Op basis hiervan stelt de raadsonderzoeker een raadsrapport op. Hierin schrijft hij hoe de gesprekken zijn verlopen en wat de situatie van het kind is. Ook geeft hij hierin een advies wat het beste is voor het kind. Dit rapport bespreekt de onderzoeker samen met de ouders en het kind. Als het kind tussen de 12 en 16 jaar is, dan licht de onderzoeker het advies toe. Als de raadsonderzoeker een maatregel noodzakelijk acht, dan dient hij een verzoek tot OTS in bij de rechtbank.

3. Verzoek tot ondertoezichtstelling

De rechter kan de vraag krijgen OTS uit te spreken. Dit kan alleen als uit het raadsrapport blijkt dat de ouders/verzorgers op termijn weer zelfstandig voor het kind kunnen zorgen, indien zij voor een poosje verplichte begeleiding krijgen.

Geen verzoek OTS bij kinderrechter?

Het kan ook zijn dat de Raad voor de Kinderbescherming geen verzoek tot OTS indient bij de kinderrechter. Mocht de ouder/verzorger dit wel noodzakelijk achten, kan deze zelf dit verzoek indienen.

4. Na de aanvraag

Als er een OTS is aangevraagd bij de rechtbank, krijgen de ouders hierover bericht. Dit kan gebeuren per post, per e-mail of de ouders horen het van hun advocaat. Vooraf of ter zitting kunnen de ouders laten weten wat zij vinden van de OTS. Uit het bericht van de rechtbank zal blijken wanneer de zitting is.

Oneens met verzoek tot OTS

Als de ouders vooraf willen laten weten wat zij vinden van de OTS, dienen zij in verweer te gaan. Hierbij moet er een brief (verweerschrift) gestuurd worden naar de rechtbank waarin zij vermelden waarom zij het niet eens zijn met het verzoek tot OTS. Hierbij dient ook het zaaknummer vermeld te worden. Deze brief kan tot 3 dagen voor de zitting aanvangt naar de rechtbank gestuurd worden. De kinderrechter kan ook toestemming geven om dit verweer nog tijdens de zitting te bespreken. Het verweerschrift moet ook ter informatie naar de Raad voor de Kinderbescherming en andere belanghebbenden worden gestuurd.

Verweer tijdens zitting

Als de kinderrechter toestemming heeft gegeven het verweer tijdens de terechtzitting te bespreken, moeten de ouders hier vertellen waarom zij het niet met de OTS eens zijn. Hierbij kunnen de ouders eventuele veranderingen in de thuissituatie vanaf het moment dat het raadsonderzoek heeft plaatsgevonden aankaarten.

Geen reactie en niet naar zitting

De ouders van het kind kunnen ook besluiten niet schriftelijk te reageren én niet naar de zitting te gaan. Als dit het geval is, beslist de kinderrechter zonder de ouders te hebben gehoord. Zij ontvangen de beslissing van de kinderrechter dan na een aantal weken per post. Uit het bericht van de rechtbank zal blijken wanneer de zitting is.

Gronden voor OTS

Uit art. 1:255 BW blijken de voorwaarden voor de OTS. Deze voorwaarden zijn:

• Een minderjarige groeit als zodanig op dat hij in zijn ontwikkeling ernstig wordt bedreigd
• De zorg die nodig is om deze bedreiging weg te nemen wordt door de ouders niet of onvoldoende geaccepteerd
• De verwachting heerst dat de ouders in staat zijn, binnen een voor het kind aanvaardbare termijn, verantwoordelijkheid voor de verzorging en opvoeding te gaan dragen.

Voorlopige OTS: VOTS

Als de Raad van de Kinderbescherming de situatie heel acuut acht, kunnen zij de kinderrechter verzoeken tot voorlopige OTS (VOTS). Het raadsonderzoek en de gewone procedure kunnen dan niet worden afgewacht.

Een VOTS kan voor maximaal drie maanden worden uitgesproken en binnen deze maanden doet de raad onderzoek. Naar aanleiding van dit onderzoek kan de raad beslissen tot het indienen van een verzoek voor normale OTS of tot het beëindigen van de VOTS.

Voorbereiden op de zitting

De zitting bij de rechtbank vindt vaak plaats binnen drie weken nadat het verzoek tot OTS is ingediend. Het is de bedoeling dat de kinderrechter tijdens de zitting een goed beeld krijgt van de thuissituatie. Hiervoor stelt hij vragen en luistert hij naar de ouders en de andere aanwezigen.

De ouders kunnen zich van tevoren goed op de zitting voorbereiden. Zo kunnen zij:

• Bedenken wat zij willen vertellen aan de rechter. Hebben zij een verweerschrift gemaakt, dan is het handig deze nog eens goed door te nemen
• Bij zichzelf nagaan of zij het verhaal zelf willen vertellen of dat iemand anders, zoals een advocaat, dit beter voor hen kan doen (dit heet een gemachtigde). Als zij besluiten dat ze willen dat iemand anders het verhaal vertelt, moeten zij dit van tevoren aangeven bij de rechtbank
• Kijken hoe ze naar de rechtbank kunnen reizen zodat ze op tijd bij de zitting aankomen
• Informatie over de rechtbank lezen, zodat ze weten wat ze mee moeten nemen en hoe de binnenkomst verloopt. Het is ook handig voor de ouders om de huisregels te lezen

Wie mogen aanwezig zijn in de zittingszaal?

• De ouders of de verzorgers als zij belanghebbende zijn. Dit zijn zij als ze het ouderlijk gezag hebben of als zij als stiefouders tot het gezin behoren
• De advocaat
• Een medewerker van de Raad voor de Kinderbescherming als zij de instantie zijn die het verzoek tot OTS hebben ingediend
• Iemand van de organisatie die een gezinsvoogd kan aanwijzen
• Iemand die deze gezinsvoogd eventueel zou kunnen zijn
• Andere personen, mits zij toestemming van de rechter hebben om aanwezig te zijn
• Wanneer nodig: tolken en parketpolitie

Een zitting over OTS is niet openbaar, wat betekent dat er geen publiek aanwezig mag zijn. Als een ouder of verzorger geen belanghebbende is, kunnen zij speciale toegang krijgen van de rechter om toch aanwezig te zijn.

Rechtsbescherming bij OTS

OTS is een gedwongen hulpverlening. Hierdoor is de rechtsbescherming van de ouders en het kind wettelijk geregeld. Uit de wet vloeit bijvoorbeeld voort:

• Het recht voor ouders om gehoord te worden
• Het recht van jeugdigen vanaf 12 jaar om gehoord te worden
• Het recht van pleegouders om gehoord te worden, als zij langer dan een jaar voor een pleegkind hebben gezorgd
• Het recht op een advocaat
• Het recht om verweer te voeren
• Het recht om in een aantal gevallen in hoger beroep te gaan

Het kindgesprek

Kinderen die de leeftijd tussen 12 en 18 hebben, krijgen altijd een uitnodiging van de kinderrechter voor een kindgesprek.

Rechter praat met kind

Het kindgesprek duurt ongeveer 10 minuten en vindt plaats tussen de kinderrechter en het kind. In dit gesprek kan het kind vertellen wat hij/zij vindt van de thuissituatie en waar hij/zij zelf behoefte aan heeft. Ouders of verzorgers mogen niet bij dit gesprek aanwezig zijn.

Kindgesprek niet verplicht

Kinderen die een uitnodiging voor een kindgesprek ontvangen, zijn niet verplicht om naar dit gesprek te gaan. Zij mogen ook een brief sturen aan de kinderrechter en daarin vertellen wat zij zelf vinden.

Kindgesprek bij jonge kinderen

Als de kinderrechter een kind onder de 12 jaar wil spreken, kan hij hiertoe een uitnodiging voor een kindgesprek sturen. Dit is echter niet verplicht.

Verplicht hulpverleningsplan

Tijdens de OTS ontvangen de ouders een hulpverleningsplan. Dit is een plan dat gemaakt is om de situatie van het kind te verbeteren. Als de ouders zich niet aan dit hulpverleningsplan houden, kan de gezinsvoogd hun een ‘schriftelijke aanwijzing’ geven. Dit is een opdracht die de ouders moeten uitvoeren. Zo’n opdracht kan bijvoorbeeld zijn dat het kind naar een speciale school gestuurd moet worden. De kinderrechter heeft de bevoegdheid de ouders te verplichten zich te houden aan deze schriftelijke aanwijzing.

Ouderlijk gezag

Ouderlijk gezag tijdens OTS

Gedurende de OTS houden de ouders het ouderlijk gezag over het kind. Zij hebben dan nog steeds de rechten en plichten om het kind te verzorgen en op te voeden.

Opvoeding samen met gezinsvoogd

Dit wordt echter samengedaan met de jeugdbeschermer (gezinsvoogd), die de ouders begeleiding en opdrachten geeft. Hierdoor hebben de ouders wel minder te zeggen over het kind.

Ouderlijk gezag verliezen

Als de ouders het kind helemaal niet meer kunnen opvoeden of misbruik maken van het gezag, dan kunnen zij het ouderlijk gezag verliezen. Deze beslissing wordt gemaakt door de kinderrechter en kan tijdelijk zijn, maar ook voor altijd. Als de ouders het niet met deze beslissing eens zijn kunnen ze hier binnen 3 maanden tegen in hoger beroep gaan. Hiervoor is een advocaat nodig.

Uithuisplaatsing tijdens OTS

Soms kan het beter zijn voor het kind om hem uit huis te plaatsen tijdens de OTS, bijvoorbeeld als de situatie thuis erg slecht is. Als de Raad voor de Kinderbescherming dit nodig vindt, kunnen zij de rechter verzoeken tot uithuisplaatsing (UHP) van het kind.

Uit huis geplaatst, en dan?

Samen met de jeugdbeschermer wordt gezocht naar een geschikte plek voor het kind, het liefst bij bekenden. Als dit niet mogelijk is wordt gezocht naar een plek in een pleeggezin of een leefgroep. Het is bij uithuisplaatsing altijd de bedoeling dat het kind zo snel mogelijk weer terug naar huis gaat.

Recht op omgang tijdens UHP

Tijdens de uithuisplaatsing gaat het kind tijdelijk ergens anders wonen. De ouders houden het ouderlijk gezag nog wel en meestal hebben zij ook recht op omgang met het kind.

Klachten over de gezinsvoogd

Het kan gebeuren dat de ouders niet tevreden zijn over de gezinsvoogd. Zij kunnen dan een klacht indienen bij de instelling waar de gezinsvoogd werkzaam is. Deze instellingen hebben een eigen klachtprocedure.

Klacht indienen, hoe gaat dat?

De klacht moet vaak binnen een jaar worden ingediend. De mogelijkheid bestaat ook om de klacht in te dienen bij het AKJ of de ombudsman. De AKJ is het advies- en klachtbureau jeugdzorg.

Klachten over uitvoering van OTS

Aan de kinderrechter kunnen klachten over de uitvoering van de OTS worden voorgelegd. Deze klachten kunnen worden ingediend door de ouders die het gezag hebben, de minderjarige zelf, de pleegouders, de gezinsvoogd of de jeugdhulpvoorzieningen.

Wanneer stopt OTS?

Stopzetten binnen 1 jaar

OTS duurt maximaal 1 jaar. Aan het eind van dit jaar kan de kinderrechter de OTS stopzetten als hij denkt dat de ouders het weer alleen aankunnen.

OTS verlengen na 1 jaar

De rechter kan ook besluiten dit met 1 jaar te verlengen. Dit kan hij telkens doen bij het aflopen van de ondertoezichtstelling.

Automatische stop bij 18 jaar

Als het kind 18 jaar wordt, stopt de ondertoezichtstelling automatisch. De ouders kunnen vrijwillig hulp krijgen totdat het kind de leeftijd van 21 jaar heeft bereikt.

Eerder stoppen met OTS

De ouders kunnen verzoeken de OTS eerder te stoppen als de thuissituatie is verbeterd.

Advocaat OTS

De kosten voor een advocaat variëren per kantoor en soms ook per advocaat. Heeft u een laag inkomen en geen rechtsbijstandverzekering? Wellicht kunt u dan gebruik maken van gesubsidieerde rechtsbijstand. Vaak noemen we dit ook wel pro deo advocaten. Uw advocaat is dan niet volledig gratis, maar u betaalt een inkomensafhankelijke bijdrage. U leest hier meer over de kosten van een pro deo advocaat. Onze advocaten van Pro Deo Advocaten werken ook op basis van pro deo.

In het familierecht is het niet verplicht dat u gebruik maakt van een advocaat. Wij raden u echter aan om u wel te laten bijstaan door een advocaat. Een advocaat kan u bijvoorbeeld helpen met het beëindigen of voorkomen van toezicht en het tegengaan van uit huis plaatsing. De familierechtadvocaten van Pro Deo Advocaten helpen u hier graag bij. Mocht u een vraag hebben over OTS, of wilt u bijgestaan worden door een van onze familierechtadvocaten, neem dan contact op. Wij zijn bereikbaar op 088 – 1810 380.