Vele Nederlandse burgers vinden dat wij in Nederland niet streng straffen. Een moord wordt immers alleen met een paar jaren gevangenisstraf bestraft en als een persoon ‘levenslang’ krijgt, is dat maar 20 jaren! Of is dat niet zo? Hoe gaat dat precies met de levenslange straf?
Inhoud
Waar krijgt iemand levenslang voor?
Iemand krijgt natuurlijk niet zomaar een levenslang in Nederland als hij winkeldiefstal pleegt of foutparkeert. De levenslange straf is echt voor de hele heftige misdrijven. Denk hierbij aan de leiding nemen bij een terroristische organisatie, terroristische aanslagen plegen, aanslagen op de koning of regering plegen of een moord plegen.
Maar ook in deze situaties zal in de meeste gevallen niet levenslang opgelegd worden. Bijvoorbeeld indien er ‘alleen’ een moord gepleegd is, krijgt men meestal een lange gevangenisstraf die tijdelijk is, maar dus niet een levenslange straf. Als er meerdere moorden zijn gepleegd, dan kan er al eerder sprake zijn van levenslang. Ook bijvoorbeeld bij een misdrijf dat zorgt voor een shock in de samenleving, wordt er eerder een levenslange straf opgelegd vergeleken met een ‘eenvoudige’ moord. Denk hierbij aan de moord op de bekende Van Gogh.
Betekent levenslang ook echt levenslang?
Levenslang betekent in de meeste gevallen ook daadwerkelijk levenslang. Als iemand een onherroepelijke celstraf heeft gekregen (dus niet meer in hoger beroep kan), zit diegene in principe inderdaad tot zijn dood in een gevangenis.
In Nederland wordt dus niet erg soepel gestraft. Er kan zelfs gesteld worden dat Nederland het enige land in Europa is waar in principe levenslang ook inderdaad levenslang betekent. Wat betreft dat, straffen wij in Nederland dus strenger vergeleken met de andere landen in Europa. Vanwaar het verwijt dat we in Nederland te licht straffen?
Er zijn immers wel uitzonderlijke gevallen: het is namelijk mogelijk om een zaak te herzien en ook om via een zogenoemde herbeoordeling juist vrij te komen. Dit zijn de enkele opties om onder de straf uit te komen.
Herziening na levenslange straf
Af en toe wordt herziening van een zaak toegepast als er aanwijzingen bestaan dat de persoon die levenslang gestraft is, eigenlijk niet schuldig is. Hiervan was bijvoorbeeld sprake bij de zaak van de verpleegster Lucia de B. Zij kreeg in het jaar 2003 een levenslange straf voor het feit dat zij zeven patiënten in het ziekenhuis had vermoord. Maar er werd een herzieningsprocedure gestart in haar zaak en in 2010 werd Lucia de B. toch nog vrijgesproken.
Gratie na levenslang in Nederland
Het is sinds het jaar 2017 mogelijk om een gratie te ontvangen na een zogenoemde herbeoordeling. Deze herbeoordeling voert men uit nadat een persoon die levenslang gestraft is, al 25 jaar in de gevangenis gezeten heeft. Bij zijn herbeoordeling kijkt men dan naar allerlei verschillende omstandigheden, denk aan zijn gedrag in de gevangenis, de kans dat het slachtoffer nogmaals een strafbaar feit begaat, de mening van de slachtoffers en/of nabestaanden et cetera. Hierna worden de koning door het Openbaar Ministerie, de betreffende rechter die de levenslange straf opgelegd heeft in die zaak en de minister geadviseerd wat betreft het wel of niet verlenen van de gratie.
Gratie kan volgens de zogenoemde Gratiewet in twee situaties verleend worden. Dit staat in artikel 2 van deze wet: namelijk ingeval bepaalde omstandigheden boven water zijn gekomen die ervoor gezorgd zouden hebben dat de rechter anders geoordeeld zou hebben, of ingeval het zinloos zou zijn om de betreffende straf nog voor te laten duren. In de meeste gevallen geeft men gratie omdat de persoon die levenslang gestraft is, niet erg lang meer heeft om te leven.
Wanneer gratie?
In andere landen geeft men al vaak gratie, vooral wanneer de koninklijke familie iets te vieren heeft . Maar dit is niet meer het geval in Nederland. Voorheen kwamen veel levenslang gestraften vrij na een paar jaren omdat ze een gratie kregen. Dit was voor het jaar 1970 en gold voor negen op de tien veroordeelden. Dit is na het jaar 1970 nog maar drie keren voorgekomen. Het aantal levenslange gevangenisstraffen is echter wel enorm gestegen.
Inhumaan
Vele wetenschappers stellen dat het inhumaan is dat de levenslang gestraften bijna geen zich hebben op vrijlating. Zij stellen dat een zicht op een eventuele vrijlating de straf humaner zou maken. Dit is zelfs humaner indien de veroordeelde uiteindelijk nooit een gratie gaat krijgen.
Wie zijn hedendaags de ongelukkigen?
Op dit moment zijn erg veel personen tot levenslang in Nederland veroordeeld, hiervan is een lijst te vinden. Het gaat overigens alleen om mannen, want de enige vrouw op deze lijst is vrijgesproken; Lucia de B.
Conclusie
Op de vraag of levenslang ook daadwerkelijk levenslang is, is het antwoord bevestigend. Er zijn echter twee uitwegen, namelijk de herbeoordeling en de herziening. Maar een levenslang gestrafte persoon komt daarvoor niet snel in aanmerking. Kortom: levenslang is eigenlijk in de meeste gevallen ook echt levenslang.
