Als je 18 jaar of ouder bent, ben je volgens de wet een volwassene. Dit heeft als gevolg dat je handelingsbekwaam wordt geacht, wat betekent dat je rechtshandelingen mag verrichten. Dit houdt in dat je vanaf dat moment op zelfstandige basis een overeenkomst mag sluiten. Zo kun je bijvoorbeeld zelf een boot kopen of een huwelijk aangaan. Op dat moment ben je dus verantwoordelijk voor de gevolgen van jouw eigen handelingen. Het kan zo zijn dat iemand niet handelingsbekwaam wordt geacht, bijvoorbeeld omdat hij een geestelijke stoornis heeft. In zulke gevallen is curatele mogelijk. In dit artikel leggen wij uit wat curatele precies inhoudt.
Minderjarigheid
Je wordt geacht handelingsbekwaam te zijn, tenzij je minderjarig bent. Wanneer iemand nog minderjarig is, kan deze alleen rechtshandelingen verrichten als zijn wettelijke vertegenwoordiger hier toestemming voor geeft. Dit geldt dus ook voor het sluiten van overeenkomsten.
Voorbeeld
Kees is een 15-jarig kind van Ingrid en Henk. Kees wil graag een nieuwe telefoon kopen. De ouders van Kees vinden dat Kees hier zelf voor moet gaan sparen. Om de telefoon te kunnen financieren, neemt Kees een bijbaantje in de supermarkt als vakkenvuller. De ouders van Kees vinden dit een goed idee. Kees werkt een hoop en heeft op een gegeven moment het geld bij elkaar gespaard voor een nieuwe telefoon. Kees gaat naar de winkel samen met zijn vader en koopt de telefoon. De ouders van Kees hebben toestemming gegeven voor zowel de arbeidsovereenkomst als de koopovereenkomst. Deze overeenkomsten zijn dus geldig tot stand gekomen.
Wettelijke maatregelen
Er zijn echter ook volwassenen die hun eigen belangen niet goed kunnen behartigen. Om het vermogen van deze personen te beschermen, zijn er een aantal maatregelen in de wet opgenomen. Deze maatregelen zijn: curatele, bewind en mentorschap.
Curatele
Zodra een persoon onder curatele komt te staan, wordt deze persoon niet meer geacht handelingsbekwaam te zijn. Het gevolg van deze handelingsonbekwaamheid is dat deze persoon geen beslissingen op zakelijke basis meer mag nemen zonder de toestemming van zijn curator. Dit betekent dat wanneer iemand volwassen is, maar onder curatele staat hij toestemming nodig heeft van de curator voor het aangaan van bijvoorbeeld koop- of huurovereenkomsten.
Gevolgen curatele
Degene die onder curatele gesteld is, wordt ook wel curandus genoemd. Wanneer deze curandus zonder de toestemming van zijn of haar curator een overeenkomst sluit, kan de curator deze overeenkomst vernietigen. Met deze vernietiging wordt de overeenkomst teruggedraaid en geacht nooit te hebben bestaan. Het doel van een ondercuratelestelling, is dat de curandus op zowel persoonlijk als financieel gebied beschermd wordt.
Voorbeeld
Henk wordt onder curatele gesteld. Peter wordt aangesteld als de curator van Henk. Op een bepaald moment gaat de koelkast van Henk kapot. Henk vindt dat hij snel een nieuwe koelkast nodig heeft, en koopt een koelkast voor een hoge prijs.
De curator Peter ziet een aantal dagen later in de administratie van Henk de nota van de koelkast. De koelkast is namelijk een erg dure en Peter vindt dat Henk ook wel een goedkoper koelkast kan kopen. Peter stuurt een brief aan de verkoper van de koelkast, waarin hij de koopovereenkomst van Henk en de verkoper vernietigt.
Omdat deze koopovereenkomst nu vernietigd is, is Henk gehouden de koelkast terug te geven aan de verkoper, en de verkoper is verplicht het aankoopbedrag aan Henk terug te geven.
Bewind
Wanneer iemand onder bewind gesteld wordt, worden bepaalde goederen van de onder bewind gestelde beschermd. Doel van de onder bewindstelling is namelijk het beschermen van het vermogen van iemand die daar op dat moment niet goed mee om kan gaan.
Mentorschap
Wanneer een persoon aan mentorschap onderworpen wordt, mag hij niet beslissen over zijn eigen verzorging, behandelingen of verplegingen. Het doel van het mentorschap is dat iemand op persoonlijk vlak beschermd wordt.
Wanneer wordt iemand onder curatele gesteld?
Als iemand onder curatele gesteld wordt, is dit een zeer vergaande maatregel. In principe kan de curandus heel weinig zonder zijn curator. Omdat curatele zulke vergaande gevolgen heeft, kan dit ook niet zomaar. Er zijn in de wet een aantal voorwaarden te vinden. Deze worden hieronder uiteengezet.
Geestelijke stoornis
Op grond van de wet moet het in een dergelijk geval gaan om een geestelijke stoornis waarbij degene met een geestelijke stoornis niet in staat geacht wordt om zijn eigen belangen goed te behartigen. Deze geestesstoornis kan worden aangetoond door een officiële rapportage van een psychiater of een psycholoog.
Verkwisting
Een rechter neemt niet snel aan dat een persoon zijn vermogen aan het verkwisten is. Over het algemeen wordt het geaccepteerd dat volwassenen zelf mogen bepalen waar ze hun geld aan uitgeven. Wanneer een rechter iemand onder curatele wil stellen zal hij dit ook niet enkel om deze reden doen. Het gevolg hiervan is dat een curatele vanwege verkwisting minder ver gaat dan vanwege een geestelijke stoornis. De curandus mag dan alleen bepaalde rechtshandelingen die in verband staan met de verkwisting niet meer verrichten.
Drankmisbruik
Hierbij is er sprake van alcoholisme. De verslaafde persoon kan zijn eigen belangen niet meer goed behartigen, heeft zich in het openbaar zeer aanstootgevend gedragen of heeft zijn eigen veiligheid of die van anderen in gevaar gebracht. Hierbij moet wel gezegd worden dat iemand die af en toe uit gezelligheid een paar biertjes per dag drinkt, niet zomaar onder curatele kan komen te staan. Het moet hierbij gaan om iemand die dusdanig veel drinkt en door dit drankgebruik zijn belangen niet goed meer kan behartigen. In het dagelijks leven moet de persoon niet goed kunnen functioneren.
Conclusie
Curatele is een mogelijkheid indien iemand zijn eigen belangen niet meer kan behartigen en daar begeleiding in nodig heeft. De wet noemt specifieke gevallen waarin de rechter iemand onder curatele mag stellen.
